+0 سئودیم
روی خط تاریخ؛ «جیلولوق»، تراژدی انسانی که در حال فراموشی است
فجایع تشکیل حکومت مسیحی در اورمیه مسیر تاریخ این خطه از ایران را به کلی عوض کرد و اگر در آن روزها حاکمان وقت سستی به خرج نمی‌دادند، امروز این خطه شکوفاتر و نام آوران آن افتخاراتی برای وطن کسب و بسیاری از آثار تاریخی شهر اورمیه که از بین رفته است، پا برجا بود، و ایران و ایرانی از برکات آن برخوردار بود و با توجه به جمعیت حدود ۵ میلیون نفری آن زمان ایران و مقایسه با جمعیت نزدیک به ۸۰ میلیون نفری حال ایران ،کشتار ۱۵۰ هزار نفر آذربایجانی آن زمان برابر با قتل ادامه نژاد ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر کنونی و شاید بیشتر میتواند باشد که تا حیات در این منطقه پا بر جا است، قابل جبران نخواهد بود.
به گزارش دورنانیوز، فجایع سال های ۱۲۹۶ و ۱۲۹۷ ه.ش که منجر به قتل عام حدود ۱۵۰ هزار نفر از اهالی اورمیه گردید، چنان وحشتناک میباشند که تاریخ نویسان این منطقه از حوادث نه ساله حضور ارتش جرار روسیه تزاری به سادگی میگذرند.
این حضور روسها که از اردیبهشت ۱۲۸۸ ه.ش مصادف با ۲۹ آوریل ۱۹۰۹ میلادی، آذربایجان را در اشغال خود داشتند و از هیچ ظلم و جنایتی فروگذار نکردند و کمترین آثار آن خدشه دار کردن استقلال ایرانیان بود، که همراه با آن اغلب شهرهای آذربایجان دست به چپاول گشوده و کشت و کشتارهایی را راه انداختند. از آن جمله دو بار بازار اورمیه را روس ها غارت کردند و به آتش کشیدند، و هر کسی را و هر جایی را که خواستند از بین بردند.
ولی حوادث بعد از خروج روسها از اورمیه و ورود جیلوها و ارامنه مهاجر به اورمیه چنان هولناک است که شاید فقط بمبارانهای اتمی هیروشیما و ناکازاکی ژاپن با آن قابل مقایسه باشند؛ چرا که در هر دو حادثه ۱۵۰ هزار نفر انسان بی دفاع در دو نقطه جداگانه از کره زمین قتل عام شدند، که در هر دو دست استعمار آشکارا وجود داشته است.
نظر به اهمیت رخدادهای سال های ۱۲۹۶-۱۲۹۷ ه.ش در اورمیه این مطلب، به این حوادث خونین رقت بار اختصاص می یابد که کم و بیش از آن یاد شده، ولی به صورت مکتوب و جامع به نام تاریخ قتل عام ترک های آذربایجانی مسلمان توسط ارامنه و جیلوها در اورمیه و اطراف آن ثبت و ضبط نگردیده، که نیاز آن احساس می گردد تا نسل جوان و جویای احوال گذشتگان از آن اطلاع پیدا کنند.
در قتل عام عمومی مردم اورمیه تنها روسها دست نداشتند بلکه نقش مهم‌تر را انگلیسی ها بازی میکردند، تا با تشکیل حکومت خودمختار و مستقل ارمنی در مقابل امپراطوری عثمانی، هندوستان را از گزند آن ها حفظ کنند. در این بین گروهی از آشوریان و مسیحیان افراطی که در کشورهای ایران و عثمانی پراکنده بودند و همواره مترصّد تامین هرچه بیشتر منافع خود از هر راهی بودند، سرانجام با مساعدت و حمایت مالی پدر خواندگان خود یعنی آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه به فکر داشتن کشوری برای خود افتادند. این حرکت سیاسی برای تشکیل کشوری در ساحل غربی دریاچه اورمیه با حکومت آشوری هدف آنها قرار گرفت.
پس با این اوصاف که بیان شد، انگلیس، روسیه، فرانسه و آمریکا با رایزنی هایی که میکردند، تصمیم میگیرند که در غرب آذربایجان یک حکومت مستقل مسیحی تشکیل دهند و تشکیل این حکومت به قیمت پاکسازی مسلمانان با قتل عام به وسیله اردوی مسلح مسیحیان مهاجر در شهر اورمیه و ۸۸۰ روستای اطراف آن، سلماس و کهنه شهر تمام میشد. قتل عامی که در پی آن بیش از ۱۵۰ هزار مسلمان ترک ایرانی به طرز فجیعی در مدت زمان کوتاهی به شهادت رسیدند و می رفت که هدف شوم آن جنایتکاران تاریخ تحقق یابد که با حمله ارتش عثمانی به اورمیه و اطراف این نقشه شوم آن ها ناکام ماند.
تاریخ دقیق قتل مسلمانان ترک ایرانی در شهر اورمیه به دست ارامنه افراطی در اسفند ماه ۱۲۹۶ ه.ش مصادف با مارس ۱۹۱۸ میلادی رخ داد، بیش ترین قتل عام در شب چهارشنبه سوری سال ۱۲۹۶ ه.ش بوده است. حاکمان قاجار فقط خبر قتل عام را میشنیدند و گوش می کردند که تاریخ از عکس العمل غلط آن ها شرم سار است!
پس از نسل کشی مسلمانان اورمیه و اطراف آن، حدود ۸ هزار ارمنی مسلح به غرب آذربایجان سرازیر شدند تا دیگر ارامنه را یاری کنند.
فجایع تشکیل حکومت آشوری -ارمنی در اورمیه مسیر تاریخ این خطه از ایران و آذربایجان را به کلی عوض کرد و اگر در آن روزها حاکمان بی لیاقت وقت سستی به خرج نمی‌دادند، امروز این خطه شکوفاتر و پر رونق‌تر و نام آوران آن افتخاراتی برای وطن کسب و بسیاری از آثار تاریخی شهر اورمیه که از بین رفته است، پا برجا بود، و ایران و ایرانی از برکات آن برخوردار بود و با توجه به جمعیت حدود ۵ میلیون نفری آن زمان ایران و مقایسه با جمعیت نزدیک به ۸۰ میلیون نفری حال ایران ،کشتار ۱۵۰ هزار نفر ترک آذربایجانی آن زمان برابر با قتل ادامه نژاد ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر کنونی و شاید بیشتر میتواند باشد که تا حیات در این منطقه پا بر جا است، قابل جبران نخواهد بود.
