+0 سئودیم
سومرها در جنوب عراق امروزی و شمالغرب خلیج سومر زندگی کرده و مدنیّتی با کیفیّت درست کرده اند. زمان آمدن سومر ها به این خاک ها به صورت دقیق معلوم نیست، لکن متخصّصهای تاریخ قدیم نشان می دهند که، سومرها 4500 سال قبل ازمیلاد در جاهای نشان داده شده اولین مدنیّت روشن بشریت را به وجود آورده اند، شهرهایی مانند :
" اور- ur" ، " اوروک- uruk" ، "ائرئخ"، " نیپ پور-nippur" ، " کیش- kisch"، " له کش" ،"لرسا" ... که مراکز بزرگ مدنیّت بودند ساخته اند. پس می توان گفت سومرها حداقل 500 سال قبل از آن، یعنی 5000 سال قبل از میلاد در خاکهای عراق بوده اند. یعنی تخمیناً می توان گفت سومرها 4500-5000 سال قبل از میلاد به بین النهرین آمده اند.
امروزه می توان گفت که تمامی متخصّصهای تاریخ قدیم چنین فکر میکنند که سومرها از وطن اصلی ترکان یعنی آسیای میانه به عراق آمده اند. متخصّص مشهور حقوق "علی پاشا صالح" در اثر " حقوق تاریخی" خویش درباره اصلیّت سومرها، راهی که عبور کرده اند و قانون های که به وجود آورده اند چنین می نویسد:
«نزدیک به هفت هزارسال پیش ، قومی به نام سومر در جستوجوی خاکهای حاصلخیز از راه قفقاز وشمالغرب ایران( آذربایجان شمالی و جنوبی امروزه) به قسمت های جنوب بین النهرین آمده و جنوب عراق را برای خود وطن کرده اند. آنها در ابتدا سومر و بعداً با نام "بابل" معروف شدند. سومرها با خط میخی بر روی لوحه های گلی ، هزاران قانون و سرگذشتهای خود را به زبان سومری نوشته اند. این لوحه ها در موزه های بزرگ جهان نگه داری میشود. »
علی پاشا صالح در جای دیگر اثر خود چنین مینویسد:
ساکنان اصلی آسیای مرکزی ترکها هستند.اولین مدنیّت ها به خصوص "سومر" ها و"هیت" ها که مدنیت را به وجود آورده اند، دراین گهواره بشریّت به وجود آمده و مهاجرت کرده اند، از طوایف ترک نژاد بوده اند و اولین زبانی که بشر به آن صحبت کرده است زبان ترکی بوده و بسیاری از کلمات زبانهای امروزی ریشه ترکی دارند...»
سومرها اولین وجود آورنده های مدنیّت
تا عصر بیستم نظر عمومی موّرخان عبارت از این بود که ،در منطقه ما و حتی اولین مدنیّت بشریّت در مصر و یونان قدیم به میدان آمده است. لاکن از اوایل قرن بیستم کنده کاری ها و جست وجوهای علمی عکس این ادعّا ها را ثابت کرده است.دیگر امروز تاریخ دلایل و مدرکهایی ، به طور قطعی ، نشان می دهد که ،نه فقط اولین مدنیت در مصر به وجود نیامده است بلکه همین مدنیّت مصر از مدنیّت سومربه وجود آمده است.
متخصص مشهور تاریخ قدیم پروفسور"وولی-woolley" که از طرف دانشگاه پنسیلوئنییا و موزه بریتانیا رهبر هیآت کنده کاری های شهر "اور" رفته بود،بعد از کنده کاری ها در کتابی که در مورد سومرها نوشت به شکل قطعی ثابت کرده است که،«خلق سومر در بین النهرین دو هزار سال قبل ازمصری ها به اوج شهرت رسیده و فرضیّه مدنیت مصر قدیمی تر است را شکسته و ردّ کرده است.سومرها چهار هزار سال قبل از میلاد از مراحل والای مدنیّت گذشته وبه مصر،آسوری، آسیای کوچک، کئرت و یونان راه نشان داده اند.»
سومرها اولین قانون گذااران بشریّت
امروزه تقریباً همه مورّخان تاریخ قدیم به این فکر هستند که ،بر اساس معلوماتی که تا امروز هست ، سومرها اولین قانون گذاران بشریّت شده و قوانین حمورابی بسیار زیاد پس از سومرها و بر اساس آن ها به وجود آمده است.فکرهای علی پاشا صالح در این مورد لایق دقّت است. او می نویسد: «مجموعه قوانین حمورابی ، پس از ویران شدن سومرها ، بر اساس قوانین و عادت-عنعنه های آنها نوشته شده است.مضمون اکثر آن قانون ها از مجموعه آن قانون ها اقتباس شده است که ، شاه "اور" "دونگی-dungi" نوشته بود. به غیر از مجموعه های "نیسابا-nisaba" و "هانی-hani" شاهان طایفه "ایسئن" نیز مجموعه قانون به وجود آورده بودند.»
خطّ سومرها
عالمان اروپا و آمریکا که درنتیجه کنده کاری هایی که در بابل، شوش، ،اور، نیپ پور، و سایر نقاط شهرهای سومر- ایلام ، کوزه و لوحه های سنگی و اثرهای نوشته شده ی بی شماری که همه آنها به خط میخی نوشته شده است یافته اند، در موزه های اروپا و
آمریکا نگه داری میشود. به فکر عالمان تاریخ شناس بزرگ خط میخی را سومرها اختراع کرده است. طول چند هزار سال، در این منطقه اکثر خلقها از الفبای میخی استفاده می کردند.
سومرها به حیات و مدنیّت بشر چه چیزهایی آورده اند؟
همان طور که ذکر شد، سومرها به حیات عموم بشر و مدنیّت آن خدمات بزرگی کرده و خیلی چیزها را به آن ارمغان آورده اند. از این خدمات می توان گفت :
1. قانون گذاری در جامعه و اداره جامعه بر اساس آن .
2. ایجاد کردن الفبا برای تثبیت زبان گفتاری ،با الفبای میخی تظاهر کرده است.
3. شروع علم ها وشاخه های مختلف صنایع با سومرها و بعدها به واسطه ملّت های مختلف از نسل به نسل آمده و به صورت تکمیل شده به درجه امروزی رسیده است.
4. شب و روز را به 24 ساعت ، هر ساعت را به 60 دقیقه و هر دقیقه را به 60 ثانیه تقسیم کردن نیز یادگاری از سومرها است.
5. این یک حقیقت علمی است که تقسیم دایره به 360 درجه ، از دوران سومرها مانده است.
6. کشف تعدادی از فلزّات ، از آن جمله آلمونیوم.
چند مثال از کلمات سومری و هم معنی آن در تورکی امروزی:
تورکجه سومرجه
2(iki-ikki) | İkki |
3(üç) | Uş |
Ana(aba-nənə) | Ama |
Apa(ata-aba-apa-baba) | Abba |
Bilgili(bilən) | Bilga |
Çoban | Çolpan |
Dam(ev damı-ev) | Dam |
De(demək) | De |
Dərin(g<n)<> | Dirig |
Quzu(qoyun balsı) | Uzu |
Gülən adam(gülünç-gülüş) | Güləş |
İp(bağ-iplik-ipək) | İb |
Kim(kim?) | Gim |
اسناد:ایران تورکلرینین اسکی تاریخی،محمد تقی زهتابی- حقوق تاریخی،علی پاشا صالح- پیرنیا، جلد1-اولجاس سلیمان،آزی یا.استانبول-.
